Miếu Trại thôn Đo - xã Trung Giã

 Lịch sử hình thành

   Khởi nghĩa Yên Thế là một cuộc đối đầu vũ trang giữa những người nông dân ly tán tại vùng Yên Thế Thượng và sau đó là Thái Nguyên, đứng đầu là Hoàng Hoa Thám  với quân Pháp, khi Pháp vừa kết thúc chiến tranh với Trung Quốc và bắt đầu kiểm soát toàn bộ vùng Bắc kỳ những năm cuối thế kỷ 19 trong lịch sử Việt Nam là cuộc khởi nghĩa có quy mô lớn nhất và kéo dài nhất (gần 30 năm từ 1884 đến 1913) cuộc khởi nghĩa có vai trò, vị trí to lớn trong lịch sử dân tộc, thể hiện tinh thần thượng võ, ý chí bất khuất của dân tộc ta chống quân xâm lược. Cuộc khởi nghĩa Yên Thế nổ ra trong bối cảnh thực dân Pháp đã xâm chiếm và cơ bản đặt ách đô hộ lên đất nước ta.Và cũng trong giai đoạn lịch sử kéo dài gần 30 năm ấy sau khi Đề Thám ( Hoàng Hoa Thám) bị thất bại ở Bắc Giang, thì lúc bấy giờ quân Đề thám đã chạy rút lui về Tam Đảo -Vĩnh Phúc, Quan cai cờ ( Không rõ tên) ở tại Miếu Trại thôn Đo. Ngày thì ông về nhà sản xuất nhưng mỗi đêm đến thì lại tập trung, tập trận ở tại khu Miếu Trại cửa tấu thôn Đo. Với tinh thần thượng võ, ý chí bất khuất chống quân xâm lược, giúp đỡ nhân dân nghèo khổ ông thường tập trung đi cướp của các cường hào, địa chủ giàu có để chia, phân phát cho dân nghèo và đặc biệt hơn là chia cho những người có công cần được hỗ trợ về nhiều mặt, sau những vụ cướp quy mô lớn với nhiều của cải phân phát cho dân nghèo ông đã được bà con nhân dân kính trọng, yêu mến, bảo vệ, tạo lên nỗi khiếp sợ cho các cường hào, địa chủ, vì lẽ đó ông trở thành đối tượng tiễu trừ hàng đầu của thực dân Pháp. Vào khoảng thời điểm năm 1916 -1926 thực dân Pháp treo thưởng rất lớn nếu như có ai bắt được ông (cách gọi tắt của quan cai cờ không rõ tên) dưới hình thức là chặt đầu và mang đến nộp cho quân Pháp thì sẽ được lĩnh thưởng hậu hĩnh. Cho đến năm 1942 ông bị bắt và bị chặt đầu nộp về đồn của thực dân Pháp thì lúc bấy giờ chúng đang đóng quân tại Tú Tạo (Nay là Cầu Tú Tạo nối xã Trung Giã và xã Hồng Kỳ). Cùng năm đó cụ Hoàng Văn Nông trong lúc đi làm đồng về thì có vô tình phát hiện thi hài của Quan và đưa Quan đi chôn cất tại sứ đồng Bờ Man. Với những đóng góp, giúp đỡ to lớn của ông nhân dân nơi đây đã lập Miếu thờ tại Miếu Trại để thờ cúng. Với sự đóng góp to lớn của cụ Khổng Văn Huấn vào cuối năm 1942 Miếu đã được xây dựng cuốn vòm bằng gạch nung để cho chốn linh thiêng nơi đây khang trang và đẹp đẽ hơn. Và kể từ đó đến hiện nay nhân dân thôn Đo tôn tạo và đã lấy ngày 20 tháng 3 (âm lịch) hàng năm để làm ngày giỗ của Quan và hiện nay nhân dân thôn Đo có tên gọi khác cho ông là Quan Lớn. Theo nguyện vọng của nhiều nhân dân và bà con thôn Đo thì thôn đã lấy chính ngày giỗ là ngày 20 tháng 3 ( âm lịch) để làm ngày Hội làng hàng năm.

           Tin, ảnh: Ngô Thế Hiếu - Bí thư đoàn TNCS Hồ Chí Minh